خیابان‌های پر رفت و آمد بندر ترکمن و گنبد کابوس و هر جا که ترکمن نشین است در تکاپوی آمدن عید به رفت و آمد رهگذران خیره می‌شوند. بازار آجیل و شیرینی دست فروش‌ها به راه است. خانه‌ها که هیچ، خود صاحب خانه‌ها هم حتی نونوار و مرتب می‌شوند تا عید مهمانشان شود.

کافی است این روزهای پرهیاهو مهمان خیابان‌ها و خانه‌های ترکمن صحرا باشید تا خیالتان به آخرهای اسفند پرواز کند، همان دمادم غروب سال کهنه و طلوع سال نو که در شب‌های پیش از آمدن عید، ترکمن صحرا را هم در آغوش می‌کشد. همه چیز برای قربان بایرام (Qorban Bayram) آماده است حتّی گاو، گوسفند یا شتری که در حیاط خانه می‌گردد، آخرین نفس‌هایش را می‌شمارد تا عید قدم روی شاهرگش بگذارد و سهمی از شادمانی عیدانه مومنان شود.

آداب و رسوم روز عید قربان

حمام عید (قربان شور)

صبح عید قربان که می‌رسد و اذان نماز عید با نورهای صبحگاهی از شکاف پنجره‌ها اهل خانه را خبر می‌کند. پیش از رفتن برای به جا آوردن نماز عید، حمام می‌کنند که به این حمام «قربان شور» می‌گویند.

ودکان هم که از راه رسیدن عید، سر ذوقشان آورده می‌خوانند: «قربان شور. سنم شور. منم شور. اینکی یلا قربان چالمه بلماینگ زار»، «قربان شور، تو هم بشور و من هم بشورم سال آینده که قربانی انجام می‌شود من در آن سال برای قربانی کردن به دیگران نیازی نداشته باشم و خودم بتوانم قربانی کنم».

نماز عید قربان

حالا وقت نماز عید رسیده. مردان ترکمن‌، قالیچه و سجاده به دست راهی مساجد و عیدگاه می‌شوند تا یکصدا نماز عید به جا آورند. رفت و آمدها از همین اول صبح شروع می‌شود. بعد از نماز، اگر از پشت پنجره یا روی بالکن خیابان و کوچه‌های قدیمی را نگاه کنید، متوجه جمعیتی می‌شوید که با قالیچه‌های ترکمنی زیر بغلشان از نماز می‌آیند و همین‌ جزییات، عید قربان ترکمن‌ها را از باقی جدا می‌کند. عیدی که در کنار عید فطر، از مهمترین اعیاد ترکمن‌ها محسوب می‌شود و برایش سنگ تمام می‌گذارند.

بعد هر کدام از فرد ترکمن که ازدواج کرده باشد چه زن و چه مرد به فراخور حال خود قربانی در راه خدا می دهند که ممکن است هر نفر یک گوسفند قربانی کند و یا بطور اشتراکی گاوی را قربانی می کنند و آن را به هفت قسمت مساوی تقسیم می کنند که در زبان ترکمنی به این عمل اوله می گویند.

در موقع سر بریدن حیوان قربانی، محلی را که می خواهند سر حیوان را ببرند مقداری گود می کنند و در آن مقداری زغال، نمک و گندم می گذارند.

خوراکی‌های عید قربان

گوشت قربانی سر سفره‌شان هم می‌آید تا قوت بدنشان شود و چشم زخم را از آنها دور کند. گوشت‌ها را به شیوه خودشان می‌پزند که به «قرمه شوری» معروف است.چاپاد هم عضو دیگر سفره ترکمن‌ها در روز عید است؛ نانی روغنی که به مناسبت عید قربان می‌پزند.

دید و بازدید

 بعد از اینکه کارشان به پایان می‌رسد، در هر خانه‌ای را بزنید، مهمان سفره عیدشان خواهید شد همراه با کباب تازه قربانی. حجم قربانی‌ها به اندازه‌ای زیاد است که بعضی مسافران جوی‌های آب بین خانه‌ها را به حمام خون تشبیه کرده‌اند.

اگر تجربه شرکت در مراسم عید قربان را داشته اید اینجا برایمان بنویس.