کاخ عالی قاپو، عمارتی است ‌برافراشته در غرب میدان نقش جهان و روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله‌ و به عنوان یکی از مهم‌ترین شاهکارها‌ی معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالم‌گیر برخوردار است‌. تاریخ ساخت بنای تاریخی عالی قاپو به 1054 هـ.ق باز‌می‌گردد و بانی آن شاه عباس اول است.‌ از مهم‌ترین بخش‌های کاخ عالی قاپو می‌توان به سر در ورودی کاخ، تالارهای مجلل، تالار موسیقی در بالاترین طبقه و آثار هنری برجسته در نقاط مختلف عمارت عالی قاپو اشاره کرد. پایه‌های اصلی این عمارت، بر چوب بنا شده‌اند و همین بر جذابیت معماری کاخ عالی قاپو می‌افزاید.در سفر به شهر اصفهان و بازدید از یکی از برجسته‌ترین جاذبه های دیدنی اصفهان، یعنی میدان نقش جهان، حتما از کاخ عالی قاپو بازدید کنید.

تاریخچه عمارت عالی قاپو اصفهان

در گذشته به دلیل نبود بناهای بلند، اولین چیزی که به محض ورود به شهر اصفهان نظرها را جلب می کرده کاخ شاه عباس اول یا همان کاخ عالی قاپو بوده است. کاخ عالی قاپو از آن بناهای شاخصی است که به دست شاه عباس کبیر در قرن 11 هجری در اصفهان ساخته شد. کاربری اصلی ایـن فضا و هدف از ساخت آن این بود که یک هسته مرکزی جهت حل و فصل امور کشور و دربار پادشاه بوجود آید و از این رو مورخین معاصر و شاه عباس اول از آن با نام دولتخانه مبارکه نقش جهان یاد کرده اند.

در این زمان نظام گسترده ای از میدان ها و خیابان ها، پارک ها و ساختمان ها در اصفهان برقرار بود و بسیاری در آن زمان این شهر را بزرگ ترین شهر عالم دانسته اند زمانی که خبری از ورسای و شهرهای بزرگ اروپایی نبود. نکته جالب این است که همگی اعتقاد بر این دارند که اصفهان شهرت خود را مدیون شاه عباس است. جابر بن انصاری در تاریخ اصفهان نوشته است شالوده این عمارت در عهد جانشینان تیمور یا تراکمه ریخته شده بود و شاه عباس در 1018 هجری پنج طبقه دیگر بر آن اضافه نمود و تغییراتی هم در طبقه اول آن داد تا کل بنا دارای تعادل باشد. تاریخ شروع ساختمان عالی قاپو و زمان اتمام آن معلوم نیست ولی از قرائن موجود چنین بر می آید که این بنا و بنای مقابل آن یعنی مسجد شیخ لطف ﷲ، در زمانی نزدیک به هم اجرا شده اند و نقل شده که این دو بنا دارای سابقه و قدمت بیشتری نسبت به مسجد امام هستند و در زمانی که مسجد امام ساخته می شده این دو بنا ساخته شده بود که یکی قصر شاه و دیگری مسجد مخصوص خانواده سلطنتی شاه بوده است.

نکته جالبی که در رابطه با عمارت عالی قاپو وجود دارد این است که در این محل حوضی قدیمی از جنس مس و سنگ توسط شیخ بهایی ساخته شده است که با دم و بازدم هوا پر از آب می شده و به انعکاس تصویر سقف چوبی عالی قاپو و خنکی هوا در زیر این سقف چوبی کمک می کرده است، اما متاسفانه الان به علت فرسودگی بی استفاده مانده است. از دیگر زیبایی های معماری این عمارت راه پله ی اضطراری آن است که بسیار زیبا و دیدنی است.

قدمت عمارت عالی قاپو

قدمت عمارت عالی قاپو به حکومت صفویان در ایران باز می‌گردد، زمانی که اصفهان پایتخت فرماندهی بود. این بنا در حدود سال ۱۰۵۴ هجری قمری (بین سال‌های ۹۷۱ تا ۹۷۷ هجری شمسی) به دستور شاه عباس اول ساخته شد که از مقتدرترین پادشاهان ایران بوده است؛ البته تکمیل ظرایف و تزیینات عمارت عالی قاپو پس از مرگ شاه عباس اول صورت گرفت. ساخت کامل بنای عالی قاپو و تکمیل تزیینات داخلی این عمارت در طول پادشاهی شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین صورت گرفته است. این فاصله زمانی که مراحل ساخ بنا به‌صورت متناوب در آن جریبان داشته است، نزدیک به ۱۰۰ سال طول کشیده است. پایه‌گذاری بنا بیشتر به زمان شاه عباس اول و دوم و مرمت و تزئین آن به زمان پادشاهی شاه سلطان حسین باز می‌گردد.

در تزیینات داخلی بنای عمارت عالی قاپو، آثار هنری برجسته خوش‌نویسی و مینیاتور از دوران بعد از شاه عباس اول نیز دیده می‌شوند که نشان از تکمیل کاخ قاپو پس از مرگ وی دارد. با توجه به هدف شاه عباس از ساخت عمارت عالی قاپو که استفاده از آن به‌عنوان «قصر دولتخانه» بود، معماری بنا توسط برجسته‌ترین معماران ایرانی طراحی شد. این اقدامات پس از جابه‌جایی پایتخت از شهر قزوین به اصفهان انجام شدند.

پیش از تغییر پایتخت در دوره صفویان، بنایی به همین نام در شهر قزوین، محل استقرار صفویان وجود داشت؛ به همین دلیل و به اعتقاد مورخان، کاخ عالی قاپوی اصفهان نمونه مجلل‌تر از کاخ عالی قاپو در خیابان سپه قزوین است که شاه عباس اول به‌منظور نشان دادن عظمت دولت خود و اقتدارش تصمیم به ساخت آن گرفت.

کاخ عالی قاپو کجاست؟

کاخ عالی قاپو در شهر اصفهان و در ضلع غربی میدان نقش جهان قرار دارد. میدان نقش جهان در مرکز شهر اصفهان و نزدیک به شمال این شهر قرار گرفته است. برای رسیدن به عمارت عالی قاپو باید به‌سمت میدان نقش جهان بروید.
ورودی کاخ عالی قاپو در میدان نقش جهان به‌دلیل کاربری آن در گذشته، اهمیت بالایی داشته است. این ورودی در گذشته محل رفت و آمد و محور اتصال میان باغ نقش جهان و مجموعه و عمارت‌هایی مانند دولت خانه، رکیب خانه، جبه خانه، تالار تیموری، تالار طویله، تالار سر پوشیده، کاخ چهل ستون و دیگر ساختمان‌ها و کاخ‌های اداری بود و از این ورودی با عنوان «دروازه دولتخانه» یاد می‌شد.

تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو

تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو از جالب توجه‌ترین بخش‌های معماری این بنا به شمار می‌روند. از ورودی عمارت عالی قاپو گرفته تا بالاترین بخش ساختمان در تالار موسیقی نمونه‌های زیبایی از تزیینات ایرانی و سنتی به چشم می‌خورد و بخش‌های مختلف را با هنر دست هنرمندان ایرانی زینت داده‌اند. هر طبقه از عمارت عالی قاپو نیز تزیینات مخصوص به خود را دارد و در قسمت‌های مختلف این ساختمان می‌توان رد گچ کاری‌ها و نقاشی‌های زیبا را دید.

پادشاهان صفوی به هنر نگارگری و نقاشی علاقه‌مند بودند و نمونه کارهای باقی مانده در کاخ عالی قاپو، از مهم‌ترین آثار هنری تاریخی باقی مانده در اصفهان هستند. البته در نقاشی‌های دیواری موجود در کاخ عالی قاپو، نام خالق اثر و تاریخ ثبت آن را ذکر نشده که همین باعث سختی کار کارشناسان می‌شود. نقاشی‌های عمارت عالی قاپو شامل تصاویر زیبا و مینیاتوری از هنر سنتی ایرانی و نگاره‌های مدرن و غربی می‌شود. نقاشی‌های رضا عباسی و سبک شبیه به آن‌ها در طبقه‌های اول، دوم، چهارم و پنجم و نقاشی‌های مدرن در طبقه‌های سوم و ششم قرار دارند. روی نقاشی‌های کاخ را با محلولی تثبیت کننده پوشانده‌اند که باعث حفاظت بیشتر از این نقاشی‌ها شده است.

در میان تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو، روی دیوارها، طاق‌ها و سقف‌ها، تذهیب با طلاکاری نیز دیده می‌شود. در این سبک از هنر تذهیب، پس از قرار دادن لایه چینی روی بخش‌های مورد نظر، روی آن قسمت را طلا اندود می‌کنند تا شیارها از آب طلا پر شوند، که این کار باعث درخشش و زیبایی دو چندان اثر می‌شود.

اطلاعات بازدید از عمارت عالی قاپو

بازدید از ساعت 9 صبح تا 9 شب امکان پذیر است
تهیه بلیت الزامیست