قالی ترکمن : ترکمن ها افرادی هستن که در نزدیکی دریاچه خزر سکونت دارند و فرش ترکمن مهمترین صنایع دستی آنها, به شمار می رود. بد نیست بدانید سنتی ترین فرش ترکمن ها ماری گل نام دارد .نقوش این فرش به صورت ,هشت ضلعی های کنار هم می باشد که بافتی ظریف دارد و از آن می توان به عنوان نمونه بارز فرش ترکمن نام برد. تمام فرشهای ترکمن از زیبایی و تنوع رنگ برخوردار می باشند. رنگ سرخ و سرخ تیره، سبز غلیظ و سنگین، زرد سنگین، رنگ نارنجی، رنگ سفید و رنگهای سورمه ای بیشتر از رنگهای دیگر در آنها به کار می رود. معمولاً زمینه قالی و قالیچه به رنگ قرمز است که روشنایی آن حالت زنده تر و برجسته تری به نقشها می دهد.

ویژگی اصلی فرش ترکمن

طرح‌ و نقش فرش ترکمن اصیل همه تکراری است. یعنی از تکرار یک یا چند نقشمایه شکل می‌گیرند. اما به گفته , «جان تامپسن» ویژگی طرح و نقش فرش ترکمن می‌توان بدین سان نیز توصیف کرد که, ویژگی بافت ترکمن «گل» است.

هر کسی روزگاری عملا در این اندیشه رفته است که این نقش‌های دقیق چه معنایی دارد. اغلب نظریه‌ها می‌گویند , که طرح و نقش فرش ترکمن نشانه چیزی است، از جمله نظام آبیاری و مزارع، چادرهای یک اردو، و انواع گل.

اندیشه ی دیگر این است که نقش‌های ترکمن از طرح‌های در هم رفته و رایج دوره تیموری گرفته شده. این نظریه , مبتنی بر شباهت گل‌های ترکمنی است با نقش‌های قالی‌هایی که در مینیاتورها تصویر شده است. متاسفانه شباهت فقط سطحی است.

کیفیت فرش ترکمن

قالیچه و قالیهای ترکمنی یا ترکیبی است از نخ و پشم که تار آن از نخ و پود آن از پشم است و یا پشم اندر پشم که تار و پود آن هر دو از پشم است و یا ابریشم و پشم که تار آن از ابریشم است و پود آن از پشم و یا ابریشم خالص که تار و پود آن هر دو از ابریشم است. این تابلوهای پشم و ابریشم مدت زمان زیادی در مقابل تجاوزات تجاری غرب مقاوم بوده اند.

تاریخچه فرش ترکمن

هنر قالی بافی در ترکمن صحرا تنها به دست زنان انجام می شود. این هنر از مادر به دختر منتقل می شود و به مثابه ثروتی در دست زنان و دختران است. البته هنر زن ترکمن تنها قالی بافی نیست بلکه نمدمالی، سوزن دوزی، خورجین و گلیم بافی، از جمله هنرهای زن ترکمن است.

از میان این هنرها، قالی بافی در اقتصاد خانواده نقش مهمتری دارد. به همین دلیل در بیشتر خانه ها یا آلاچیق ترکمنها یک دستگاه قالی بافی دیده می شود که زنان یا دختران خانواده بر روی آن به قالی بافی مشغولند. به این ترتیب زنان هنرمند ترکمنی در نتیجه مساعی و مهارت و استعداد هنری شان نقش بسیار بارز و گسترده ای در اقتصاد خانواده خود دارند و در حقیقت به طور گسترده و فزاینده ای به درآمد خانوار خود می افزایند.

نقش مایه های ترکمن

نخی که برای تار قالی مصرف می شود از شهر خریداری می شود اما پشم قالی را که گره های قالی را با آن می بافند، خود از پشم گوسفند می چینند. آنان پشم را در ابتدا شسته و بعد از خشک کردن با شانه پایه دار شانه می کنند. پشم شانه شده را با دوک ساده ای می ریسند.

معمولاً زنان مسن به ریسیدن و تابیدن و گاهی رنگ آمیزی پشم می پردازند و دختران کوچک و دختران و زنان جوان که چشمانی حساس و انگشتانی ظریف و باریک دارند به بافتن قالی مشغول می شوند.

آنها فرش و نقشه های قالی و قالیچه هایشان را پیش از بافتن بر روی کاغذ ترسیم می نمایند اما در ضمن بافندگی محل شروع و انجام هر نقشی را در زمینه قالیچه می دانند و با مهارت بکار می بندند.

این بافندگان، فرشهای خود را بر مبنای سنتهای فامیلی شان، بر مبنای تصورات ذهنیشان و بر مبنای نقش و نگارهای مشخصه قبیله شان می بافند و این خلاقیتها با ارتباط مستقیمی که با تاریخ ایلی دارد یکی از ویژگیهای قالیهای ایلی و بخصوص قالیهای ترکمنی است که به آن حالت و زیبایی و جلوه خاصی بخشیده است.