مسجد شیخ لطف الله اصفهان : اصفهان شهر تاریخی و زیبای ایران دارای جاذبه های بسیاری است و افراد بسیاری از سرتاسر ایران و جهان در طول سال به آن سفر می کنند و از زیبایی های آن لذت می برند. یکی از این جاذبه ها مسجد شیخ لطف الله اصفهان واقع در میدان نقش جهان است و از آنجایی که اصفهان در زمان صفوی پایتخت ایران به شمار می رفته به همین دلیل بیشتر جاذبه های دیدنی اصفهان آن مثل معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان متعلق به این دوران است. در این متن خواندنی با گلستانی ها همراه باشید تا با معماری و تاریخچه مسجد شیخ لطف الله اصفهان بیشتر آشنا شوید.

معرفی  مسجد شیخ لطف الله اصفهان

در بخش شرقی میدان نقش جهان اصفهان، بنای بسیار با ارزشی به نام مسجد شیخ لطف الله جلوه گری می کند. این بنا در کنار مسجد امام (شاه سابق) و رو به روی عمارت عالی قاپو قرار دارد. ساخت این مسجد به دستور شاه عباس اول صفوی در سال 1603 میلادی شروع شد و 16 سال بعد تکمیل گردید. معمار مسجد شیخ لطف الله، محمدرضا اصفهانی بوده که به صورت بسیار زیبایی این بنا را خلق کرده است، معماری این مسجد را به حق جز شاهکارهای معماری قرن 11 هجری می دانیم. در طول سال گردشگران از این بنای زیبا و خیره کننده دیدن می کنند. مسجد شیخ لطف الله به سال 1310 شمسی به ثبت ملی رسید.

مسجد شیخ لطف الله کجاست؟

مسجد شیخ لطف ‌الله در شهر اصفهان و میدان معروف نقش جهان قرار دارد و به‌حدی معروف است که به‌راحتی می‌توانید آن را پیدا کنید.ساعات بازدید از مسجد شیخ لطف الله: همه روزه به‌جز هنگام نماز ظهر، در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ و ۱۴ تا ۱۷ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۱:۳۰ و ۱۳ تا ۱۶:۳۰

آدرس مسجد شیخ لطف الله: استان اصفهان، شهر اصفهان، ضلع شرقی میدان نقش جهان، روبه‌روی کاخ عالی قاپو

تاریخچه مسجد شیخ لطف الله

اصفهان در سال ۹۸۲ شمسی پایتخت صفویان بود و در اوج توسعه ساخت‌وسازهایی همچون خیابان چهارباغ، میدان نقش جهان، مسجد امام و... به سر می‌برد. در همین دوران بود که شاه عباس دستور ساخت مسجد شیخ لطف الله را داد و به این ترتیب روی خرابه مسجدی که در این محل قرار داشت، بنیان مسجد جدید گذاشته شد. محمدرضا اصفهانی مسئولیت ساخت این مسجد را به عهده گرفت که توانست در مدت‌زمان ۱۸ سال ساختمانی حیرت‌انگیز بسازد. مسجد شیخ لطف الله فقط مختص شاه عباس و خانواده سلطنتی بود و مردم عادی اجازه ورود به آن را نداشتند. این طور به نظر می‌رسد که شاه عباس از زمان افتتاح مسجد در سال ۹۹۸ شمسی تا آخر عمر خود هر روز در این مسجد به عبادت می‌پرداخت.

معماری مسجد شیخ لطف الله

معماری بی نظیر این بنا که با استفاده از نور طبیعی و هنر معرق در کنار ترکیب رنگ های بسیار زیبا، نقش و نگارهای زیبایی خلق کرده است، باعث جذب مخاطبان زیادی از سراسر دنیا شده است. مسجد شیخ لطف الله یک مسجد ساده نیست. در معماری مسجد شیخ لطف الله، عجایب بسیاری نهفته است. در ادامه، با آن آشنا می شویم.

مسجدی بدون مناره و صحن

این مسجد بدون مناره و صحن است و یکی از زیباترین گنبدهای تاریخ ایران را دارد. دلیل این که این مسجد بدون مناره و صحن است هنوز به طور کامل مشخص نیست اما روایت هایی در این باب وجود دارد. اول این که مناره به منظور دعوت افراد برای حضور در مسجد استفاده می شود اما این مسجد، برای استفاده عموم ساخته نشده بود و به نظر می رسد که وجود مناره، برای دعوت اشخاص خاص، بی دلیل بوده است.

مورد بعدی در معماری مساجد این است که معماران، گنبد را نمادی از زن و مناره را نمادی از مرد می دانند. وجود گنبد به تنهایی در این مسجد، نمایش دهنده این است که این مسجد اختصاصا برای زنان ساخته شده است. برخی از روایات می گویند که این مسجد حرمسرا نیز بوده است. با این حال هیچ قطعیتی در این باره وجود ندارد و هنوز دلایل عدم وجود مناره مشخص نیست.

تغییر رنگ مسجد در شبانه روز

اصفهان عجایب بسیاری دارد. معماری دوره صفویه، شگفتی های بسیاری را به جای گذاشته است. مسجد شیخ لطف الله، نیز با عجایبش، بینندگان را انگشت به دهان می گذارد. گنبد مدور با نقش های اسلیمی، تزئین شده است و از این هنر همین را بس که در زمان های مختلف روز و با توجه به زاویه خورشید رنگ گنبد تغییر می کند، صبح ها خاکی رنگ، ظهرها صورتی و غروب به رنگ خاکستری در می آید. همین موضوع یکی از عجایب این مسجد است که توریست های بسیاری از سراسر جهان را، برای تماشای تغییر رنگ آن، به این شهر جذب می کند. نکته جالب توجه این است که مسجد شیخ لطف الله تنها مسجد نخودی رنگ در دوره صفوی است. همه مساجد دوره صفویه گنبد آبی رنگ دارند اما این مسجد، بر خلاف آن ها، نخودی رنگ است.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد دیگر این مسجد چرخش ۴۵ درجه ای آن نسبت به محور شمال-جنوب و نسبت به قبله است که در اصطلاح معماری به آن پاشنه می گویند، اما این بنا چنان استادانه ساخته شده که هیچ اثری از کجی در آن دیده نمی شود. برای اصلاح این زاویه، یک راهروی زیبا که با کاشی های رنگارنگ که رنگ غالب آن سبز و آبی است ایجاد شده است. این راه رو در بدو ورود اول به سمت چپ و سپس به راست می چرخد.

بعد از گذر از این راهرو به محوطه اصلی  زیر گنبد که ارتفاع کمی از زمین دارد می رسید. رویارویی با هنر باشکوه از رنگ آبی تیره بر زمینه ی سفید با طرح های زیبا و طاووسی که در مرکز داخلی گنبد طراحی شده و پرهای آن به وسیله نور وارد شده از طاق بالای در ورودی مسجد تکمیل می شود.

محراب مسجد شیخ لطف الله

محراب مسجد شیخ لطف  بی شک از شاهکارهای بی نظر معماریست که از کاشی کاری های معرق و مقرنس به شکل ظریفی ساخته شده است. دو لوح داخل محراب وجود دارد که عبارت “عمل فقیر حقیر محتاج بر رحمت خدا محمد رضا ابن استاد حسین بنای اصفهان” روی آن حک شده است. کتیبه های دیگری هم به خط علیرضا عباسی که شامل روایاتی از پیامبر، امام ششم و اشعاری که بنا به اظهار کارشناسان از شیخ بهایی است دیده می شود. خطاط این بناها همان طور که گفته شد باقر بنا است. این محراب بخاطر رنگ تمیز و ترکیبات خطوط هماهنگش بسیار جذاب است.

چرا مسجد شیخ لطف الله مناره ندارد؟

عملکرد مناره اساسا در پیش از اسلام برای مسیریابی روی ساختمان‌ها استفاده می‌شد و نشان‌دهنده وجود یک شهر بود؛ هرچند پس از اسلام به‌ نشانه‌ای از وجود مسجد و محلی برای اقامه اذان تبدیل شد. با توجه به اینکه مسجد شیخ لطف الله را صرفا برای عبادت شاه و خاندانش ساخته بودند و مورد استفاده مردم عادی نبود، نیازی به ساخت مناره برای آن احساس نشد. بنابراین، این مسجد باشکوه و زیبا کمتر مورد توجه سیاحان قرار گرفت و به‌تبع آن نسبت به سایر جاهای دیدنی اصفهان، ناشناخته ماند.

روایت دیگری وجود دارد که معماران، گنبد را نمادی از زن و مناره را نمادی از مرد می دانند. وجود گنبد به تنهایی در این مسجد، نمایش دهنده این است که این مسجد اختصاصا برای زنان ساخته شده است. برخی از روایات می گویند که این مسجد حرمسرا نیز بوده است. با این حال هیچ قطعیتی در این باره وجود ندارد و هنوز دلایل عدم وجود مناره مشخص نیست.