کاخ آقا محمد خان قاجار از آثار تاریخی دوره قاجاریه است که عنوان اولین کاخ قجری و تنها عمارت دولتی قاجاریه در گرگان را به خود اختصاص داده است. این بنا در منطقه حکومت‌نشین استرآباد قرار داشته که شامل محوطه های تاریخی و بناهای ارزشمندی است اما تنها کاخ پهلوی در آن مرمت شده است. این منطقه 200 سال ارگ حکومتی شهر بودو ویژگی های معماری و اسلوب خیره کننده ساخت بنا نشانگر آن است که متعلق به قرن ۱۲ ه ق می باشد.

اگرچه گرگان دارای آثار تاریخی بسیاری از دوره قاجاریه است، اما کاخ اقامحمدخان قاجار را می‌توان تنها اثر تاریخی باقی‌مانده از معماری حکومتی و دارالحکومه آقامحمدخان در شهر دانست. عمارت‌ها و آثار تاریخی دیگر قاجاریه در گرگان، خانه‌های تاریخی شهر، عمارت‌های تجاری و یا تفریحی را شامل می‌شوند. بنابراین کاخ آقامحمدخان گرگان تنها اثر دولتی و حکومتی بازمانده در این شهر به شمار می‌رود. برای بازدید از این کاخ باید ابتدا اقامتگاه خود را در شهر گرگان رزرو نمایید. برای اجاره ویلا درگرگان با شماره زیر تماس بگیرید.

09114481870

کاخ آقا محمد خان قاجار

آقامحمد خان فرزند محمد حسن خان قاجار و او نیز فرزند فتحعلی خان فرزند شاه قلی خان فرزند جهانسوز خان بود. مازندران و بار فروش (بابل امروزی) مرکز حکمرانی محمدحسن خان بود و فتحعلی خان حاکم گرگان و در استرآباد حکومت می‌کرد. اینان شیعه مذهب بودند. نادرقلی خان پس از کشتن فتح علی خان رقیب سرسخت خویش در خواجه ربیع طوس و با سعی و تلاش خویش به مقام شاهی رسید.

این بنا به دستور آقا محمد خان قاجار ساخته شده و در شهر گرگان قرار دارد. معماری بکار رفته در بنا متعلق به قرن ۱۲ است. نمونه معماری دوران قاجار را می توان در عمارت هایی که سال ها پس از آقا محمد خان ساخته شد، مشاهده کرد. معروف ترین و بهترین شاهکار دوران قاجار را می توان کاخ سلیمانیه نامید.

مشخصات کاخ آقامحمدخان قاجار

کاخ آقامحمدخان گرگان یک مجموعه ساختمانی است و بخش‌های مختلفی دارد. این کاخ شامل عمارت کلاه‌فرنگی , عباس‌خانی، ساختمان دارالعماره و دارالحکومه است. عمارت کلاه فرنگی کاخ در غرب محوطه مجموعه ساختمان، بوده و سرای پذیرایی حاکم استرآباد به حساب می‌آمد. عمارت دارالاماره و دارالحکومه آن که بسیار معروف بود نیز ساختمانی زیبا داشت که از سنگ بنا شده بود. ظاهر کاخ آقامحمدخان گرگان، ویژگی‌های دیگر کاخ‌های قجری را در خود داشته و شباهت زیاد آن به دیوانخانه ساری و تخت مرمر تهران کاملا مشخص است.

ادرس کاخ آقا محمد خان قاجار گرگان

کاخ آقا محمدخان قاجار در نزدیکی دروازه بسطام سابق و در محدوده فلکه کاخ و پارک شهرگرگان فعلی یا به عبارت دیگه, در گرگان خیابان کاخ و روبروی دبیرستان ایرانشهر واقع شده است.

کاخ آقا محمدخان قاجار مربوط به اوایل دوره قاجار است و نخستین کاخ این دوره قلمداد می‌شود. ای این اثر تاریخی دارای ویژگی‌های خاص معماری از جمله پلان مستطیل شکل، دوستون چوبی با سرستون‌های مقرنس کاری شده در ضلع شمالی و جرزهای ضخیم و اندود خارجی سیمان و اندود داخلی گچ در بنا است.ن عمارت تاریخی یکی از با ارزشترین آثار تاریخی شهرستان گرگان است که از آن به عنوان تنها عنصر باقی‌مانده معماری دارالحکومه آقامحمدخان یاد می‌شود.

این کاخ قاجاری به دیوانخانه ساری و تخت مرمر تهران شبیه بود و جیمز موریه، جهان‌گردی که تقریباً 200 سال پیش، از این کاخ دیدن کرده‌است، از در ورودی بزرگ طلاکاری و نقاشی شده باغ که اکنون اثری از آن بر جای نیست، خبر داده و نوشته جلوی در ورودی، میدانی است که به در اصلی کاخ منتهی می‌شود. از در ورودی راهی کشیده که دو طرف آن را درختان مرکبات کاشته بودند و همه پربار بود. آخرین قسمت این راه به دیوانخانه عالی می‌رسد که دو ستون عظیم چوبی دارد که بر روی آن‌ها نقوشی از قهرمانان قدیم ایران دیده می‌شود.

کاخ آقامحمدخان بعد از  قاجاریه

از آنچه موریه در مورد معماری و زیبایی ها و تزیینات طلاکاری کاخ، توصیف کرده، در حال حاضر خبری نیست و به جای محوطه پردرخت رو به روی کاخ، هم‌اکنون یک سیلوی بزرگ آجرنمایی در حریم بنا و در فاصله ۴ متری آن ساخته شده است. نمای کاخ آقامحمدخان قاجار با آجر و گچ تزیین شده بود که  در دوره پهلوی بر روی آن سیمان کشیده شد و ظاهر بنا را به طور کامل تغییر دادند.

تصاویر کاخ آقامحمدخان قاجار پیش از دوره پهلوی دارای تزییناتی شبیه به نمای کاخ گلستان بوده است. علاوه براین در دوره پهلوی، اضافاتی نیز به بنا ملحق شده که سبب تغییر شکل دادن معماری بنای اصلی کاخ قجری شده است.

کاخ آقامحمد خان گرگان در دوره‌های بعد، به‌عنوان یک اثر تاریخی و نمادی از حاکمیت دوره قاجار، متاسفانه چندان مورد توجه قرار نگرفت و اکثر زیبایی‌های معماری کاخ در اثر بی‌توجهی آسیب دیدند. این آسیب به حدی بود که کاخ شکل اصلی خود را از دست داد. به دلیل آسیب‌های زیاد وارد شده باه کاخ، سرستون‌های زیبا و منقش بنا خراب شدند.

کفپوش‌های داخلی بنا آسیب فراوان دیده و پنجره‌های چوبی منقش بنا که نقش موثری در زیبایی معماری کاخ داشتند از بین رفته و تبدیل به پنجره‌های عادی فلزی شد. تزیینات داخلی کاخ آقامحمد خان قاجار در سال‌های گذشته آسیب بسیار دید و بدنه بیرونی آن رو به فرسایش رفت. در سال‌های اخیر نیز برای ساخت یک بیمارستان در نزدیکی کاخ آقامحمدخان، عملیات خاک‌برداری شروع شد، که این خاک‌برداری نیز که سبب آسیب بنای کاخ می‌شد، با دخالت میراث فرهنگی گرگان متوقف شد.