مسجد ایاصوفیه استانبول |مسجد ایاصوفیه گنبدی بر فراز تاریخ و هنر

چیزهایی که باید در ایاصوفیه ببینید

ایاصوفیه یک سایت میراث جهانی یونسکو است که در شهر قدیمی استانبول واقع شده و به عنوان پر بازدیدترین مکان توسط گردشگران شناخته می‌شود. این بنا در میدان سلطان احمد، در مقابل مسجد آبی واقع شده است.

ایاصوفیه یک اثر هنری است که ایده‌های هنری اولیه بیزانسی را منعکس می‌کند. بر اساس متون تاریخی معاصر، امپراتور ژوستینیان اول از امپراتوری روم شرقی (یا امپراتوری بیزانس) این بنا را به عنوان کلیسا بین سال‌های 532 تا 537 میلادی سفارش داد و ساخت.

ایاصوفیه از زمان تأسیس خود تغییرات زیادی را تجربه کرده است، بنابراین مجموعه‌ای از معماری، طراحی و هنر در آنجا وجود دارد. ابتدا این بنا یک کلیسای بیزانسی بود. سپس، پس از فتح پایتخت بیزانس، قسطنطنیه (استانبول) توسط عثمانی‌ها در سال 1453، این بنا به مسجد تبدیل شد.

در سال 1931، رئیس‌جمهور ترکیه آتاتورک ایاصوفیه را به موزه تبدیل کرد. سرانجام، در جولای 2020، دولت ترکیه ایاصوفیه را دوباره به عنوان یک مسجد تأسیس کرد.

چیزهایی که باید در ایاصوفیه ببینید شامل نوشته‌های نوردیک، مقبره‌های سلاطین و موزاییک‌های متعدد است. همچنین ممکن است از تعداد تصاویر مسیحی که در یک مسجد پیدا می‌کنید، شگفت‌زده شوید.

نکته حرفه‌ای

آیا قصد دارید به استانبول سفر کنید؟ این پست را در مرورگر خود نشانه‌گذاری کنید تا به راحتی به آن دسترسی داشته باشید. همچنین از راهنمای ما برای استانبول، نکات محلی برای کارهایی که می‌توانید انجام دهید و یک تور عالی از استانبول در یک روز استفاده کنید.

ایاصوفیه نه تنها به عنوان یک اثر معماری برجسته، بلکه به عنوان یک نماد فرهنگی و تاریخی در استانبول شناخته می‌شود. این بنا با تاریخ غنی و پیچیده‌اش، به عنوان یک منبع الهام و جاذبه گردشگری مهم باقی مانده و همچنان در قلب تاریخ و فرهنگ این شهر قرار دارد.

1. گنبد

   • گنبدها | طاق‌ها | معماری بیزانسی
   • از بیرون، گنبد ایاصوفیه توجه شما را جلب می‌کند و یکی از اولین چیزهایی است که وقتی از هر سمتی نزدیک می‌شوید می‌بینید. در تضاد با مسجد آبی (که از ورودی ایاصوفیه قابل مشاهده است) فقط یک گنبد اصلی در اینجا وجود دارد.
   • وقتی وارد ایاصوفیه می‌شوید، زیر گنبد اصلی خواهید بود. بر اساس اندازه‌گیری‌های انجام شده از پروژه‌های مرمت مختلف در بنا، گنبد امروزه حدود 55 متر (175 فوت) بالای زمین است. گنبد با یک ویژگی معماری جالب پشتیبانی می‌شود. چهار پندنتیف (طاق‌های پشتیبان) گنبد را حمایت می‌کنند و نمایانگر چهار سمت اتاق مستطیلی هستند.
   • گنبد در زمان ساخت ایاصوفیه چگونه به نظر می‌رسید؟ متأسفانه، ما نمی‌دانیم. آنچه امروز می‌بینید بازسازی است—و ارزش هر ثانیه‌ای را که به تماشای جزئیات آن می‌گذرانید دارد.
   • معماران گنبد اصلی را به عنوان ساختاری ناپایدار در نظر گرفتند. بر اساس گفته‌های پروکوپیوس، تاریخ‌نگار یونانی رومی، این ایسیدور جوان بود که گنبد بازسازی شده را طراحی کرد. او برادرزاده معمار اصلی ایاصوفیه، ایسیدور مایلتوس بود. حفظ آن در خانواده یک سنت باستانی است!
   •  
   • 
   •  

2. موزاییک مریم مقدس و کودک در آسپ

   • موزاییک | آسپ | مریم مقدس
   • آسپ ایاصوفیه در انتهای شرقی بنا قرار دارد. در مرکز آسپ یکی از مشهورترین موزاییک‌های ایاصوفیه قرار دارد.
   • این موزاییک که به خوبی حفظ شده است، مریم مقدس را بر روی تختی جواهرنشان با کودک مسیح در دامانش نشان می‌دهد. وقتی زیر این موزاییک ایستاده‌اید، به دقت نگاه کنید و خواهید دید که فرشتگان جبرائیل و میکائیل در پنل‌های اطراف نیم‌گنبد مرکزی قرار دارند.
   • اگرچه این یکی از قابل شناسایی‌ترین موزاییک‌های ایاصوفیه است، تاریخ دقیق نصب آن مشخص نیست. تاریخ‌نگار هنری ناتالیا تتراتیانیکوف نصب آن را به موعظه فوتیوس در سال 867 نسبت می‌دهد.
   •  
   • 
   •  

3. موزاییک مریم مقدس، امپراتور ژوستینیان و قسطنطین

   • امپراتورها | ورودی | مریم مقدس
   • از آنجا که ایاصوفیه در ابتدا به عنوان یک کلیسا عمل می‌کرد، نمادهای مسیحی بسیاری در سراسر آن خواهید دید. یکی از این نمادهای تکراری، مریم مقدس و کودک مسیح است. شاید بهترین نمایش این موزاییک بیزانسی باشد که به قرن دهم برمی‌گردد!
   • این موزاییک که بالای در جنوبی در ورودی ایاصوفیه قرار دارد، مریم مقدس را در حال نشسته بر تختی جواهرنشان با کودک مسیح در دامانش نشان می‌دهد. اگر به دقت نگاه کنید، می‌بینید که آن‌ها مدل‌هایی از دستاوردهای مهم خود را به مریم و مسیح هدیه می‌دهند. ژوستینیان آن‌ها را مدل ایاصوفیه، بزرگ‌ترین اثر خود در منظر استانبول هدیه می‌دهد. در مقابل، قسطنطین به آن‌ها شهرش، قسطنطنیه (استانبول مدرن) را هدیه می‌دهد.
   • بر اساس گفته‌های باستان‌شناس توماس ویتمور، که در مرمت موزاییک‌ها در سال 1931 کار می‌کرد، موزاییک‌کارها قبل از قرار دادن تکه‌های شیشه‌ای (تسرا) که در موزاییک‌ها می‌بینید، چندین لایه گچ روی دیوارها قرار می‌دادند.
   •  
   • 
   •  

4. موزاییک عیسی، قسطنطین و امپراتریس زوئی

   • موزاییک | دیوار شرقی | بازسازی

   • موزاییک‌های ایاصوفیه شگفت‌انگیز هستند. هر کدام به نوبه خود شگفت‌انگیز است! با این حال، چند مورد به دلایل مختلف فوق‌العاده هستند. یکی از آن‌ها موزاییک امپراتریس زوئی است. این موزاییک که در دیوار شرقی گالری جنوبی قرار دارد، عیسی را نشان می‌دهد که در کنار قسطنطین نهم مونوماخوس و امپراتریس بیزانسی زوئی قرار دارد.
   • این موزاییک به دلایل بیشتری از جمله نمونه‌ای از سنت‌های بیزانسی جالب است. این یکی از معدود موزاییک‌هایی است که شواهد واضحی برای بازسازی دارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط مرمت‌کاران مؤسسه بیزانسی، هنرمندان بعدی موزاییک‌های اولیه را دوباره استفاده کردند و چهره‌ها و نوشته‌ها را جایگزین کردند و بدن‌های شخصیت‌ها را در موزاییک عمدتاً دست نخورده باقی گذاشتند.
   • نکته جالب: پس از اینکه عثمانی‌ها ایاصوفیه را در سال 1453 به مسجد تبدیل کردند، کسی موزاییک‌ها را با گچ پوشاند و آن‌ها را پنهان کرد. این به دلیل سنت اسلامی عدم تصویرسازی است، یا اجتناب از آثار هنری که افراد را به تصویر می‌کشد. وقتی این مسجد در سال 1931 به موزه تبدیل شد، موزاییک‌ها برای اولین بار از زمان 1453 به طور کامل نمایان شدند!
   •  
   • 
   •  

5. دروازه امپراتوری

   • دروازه | درب | کشتی نوح
   • پس از ورود به بنا، چندین راه برای دسترسی به مکان داخلی وجود دارد. محبوب‌ترین آن در نارتکس ایاصوفیه قرار دارد. مجموعه‌ای از سه درب چوبی از بلوط در اینجا قرار دارد که بر روی یک قاب برنزی آویزان شده‌اند. درب بزرگ‌تر و مرکزی، دروازه امپراتوری است. بر اساس منابع تاریخی، تنها امپراتور و همراهانش از دروازه امپراتوری برای ورود به ایاصوفیه استفاده می‌کردند.
   • این درب به ارتفاع 7 متر بزرگ‌ترین درب در ایاصوفیه است و چه دروازه‌ای با شکوه و مجسمه‌ای است! مانند بسیاری از ویژگی‌های ایاصوفیه، افسانه‌ای در مورد این درب وجود دارد. در این مورد، این افسانه درباره چوب است.
   • بر اساس منابع بیزانسی باستان، چوب از کشتی نوح به دست آمده است. بله، همان کشتی! متأسفانه، هیچ مدرکی وجود ندارد که این افسانه درست باشد و احتمالاً اغراق‌آمیز است. با این حال، این داستان هیجان‌انگیزی است!
   •  
   • 
   •  

6. ستون آرزو

   • افسانه‌ها | مرمر | مریم مقدس
   • مشهورترین ستون در ایاصوفیه، ستون آرزو است—که به آن ستون اشک نیز گفته می‌شود. این ستون در قسمت شمال غربی بنا قرار دارد و شما نمی‌توانید آن را از دست بدهید. مردم در طول روز در مقابل آن جمع می‌شوند تا آرزو کنند!
   • این ستون با یک صفحه برنزی فرسوده که دور یک سوراخ درون ستون مرمر سفید قرار دارد، متمایز است. نام جایگزین این ستون، ستون اشک به این دلیل است که به نظر می‌رسد این ستون در حال گریه است!
   • البته، در اینجا نیز خرافات وجود دارد. برخی می‌گویند که این ستون نمایانگر اشک‌های مریم مقدس یا دیگر شخصیت‌های تاریخی مهم است، اما در واقع، رطوبت موجود در ستون احتمالاً به دلیل تراکم است که بر روی سطح آن جمع می‌شود.
   • نام مشهورتر این ستون، ستون آرزو است زیرا هدف آن همین است. گفته می‌شود که اگر انگشت خود را در سوراخ بگذارید و دست خود را به طور کامل بچرخانید در حالی که آرزو می‌کنید، آرزوی شما برآورده خواهد شد!
   • برخی افسانه‌ها ادعا می‌کنند که این ستون خواص درمانی دارد بر اساس داستان‌های عجیب و غریب درباره امپراتور ژوستینیان و سن گِرگوری. ریشه‌های این افسانه‌ها متنوع است و اگرچه اسناد تاریخی درباره آن‌ها وجود دارد، اما هیچ توافقی در مورد آن‌ها وجود ندارد. به هر حال، حتماً در اینجا آرزوی خود را بکنید!
   •  
   • 
   •  

7. ستون‌های مونو لیتیک

   • افسانه‌ها | مرمر | معبد آرتمیس
   • برای همراهی با چیزهایی که باید در ایاصوفیه ببینید، تقریباً نمی‌توانید این ستون‌های عظیم را از دست بدهید، بنابراین از دانستن افسانه‌های پشت آن‌ها لذت خواهید برد. تاریخ ایاصوفیه پر از افسانه‌ها و داستان‌هاست و هر قطعه معماری در بنا داستانی را روایت می‌کند که بسیاری از آن‌ها توافقی بر روی آن نیست.
   • 104 ستون مونو لیتیک در ایاصوفیه وجود دارد که از مرمرهای مختلف با سبک‌های متفاوت ساخته شده‌اند. اگرچه برخی از ستون‌ها مشهور هستند، اما مجموعه به طور کلی جذاب است.
   • یک سنت حتی می‌گوید که برخی از ستون‌ها از معبد آرتمیس در افسس آمده‌اند که درگیری‌های جنگی در اواخر قرن چهارم میلادی آن را ویران کرده است. با این حال، تاریخ‌نگار معماری بیزانسی سیریل مانگو این نظریه را رد می‌کند. آنچه می‌توانیم بگوییم این است که مرمر ستون‌ها از منابع مختلفی از جمله لاريسا در یونان و بیابان شرقی مصر به دست آمده است.
   •  
   • 
   •  

8. مقبره‌های تاریخی سلاطین

   • مقبره‌ها | سلاطین | عثمانی
   • وقتی به نمای خارجی ایاصوفیه نزدیک می‌شوید، متوجه می‌شوید که بیشتر از خود بنا وجود دارد. ایاصوفیه نمونه‌ای ایده‌آل از معماری بیزانسی است. اما درست در اطراف گوشه، یک نمونه استثنایی از معماری عثمانی وجود دارد.
   • با دسترسی از طریق یک ورودی جداگانه در کنار، مقبره‌های پنج سلطان عثمانی و خانواده‌هایشان از اواخر قرن 16 تا اواسط قرن 17 در اینجا قرار دارد. شما می‌توانید سلطان سلطنت دوم، سلطان مراد سوم، سلطان محمد سوم، سلطان مصطفی و سلطان ابراهیم را در اینجا پیدا کنید.
   • در تضاد با معماری بیزانسی ایاصوفیه، مقبره‌های سلاطین عثمانی استانداردهای استثنایی از معماری عثمانی را به نمایش می‌گذارند. این به چه معناست؟ خوب، کارهای کاشی‌کاری پیچیده‌ای وجود دارد که عثمانی‌ها به خاطر آن مشهور هستند. علاوه بر این، حتماً از تزئینات چوبی زیبا لذت ببرید.
   • نکته حرفه‌ای: هر مقبره سلطان یک ساختمان جداگانه و بخشی از مجموعه ایاصوفیه است، اما بخشی از خود بنا نیست و به خوبی نشانه‌گذاری نشده است. برای پیدا کردن آن، از ورودی اصلی به سمت بقیه میدان سلطان احمد بروید.
   •  
   • 
   •  

9. نماد هندسی: امفالیون

   • مرمر | هندسه | تزئینات
   • شاید تعجب کنید که امروزه، بیشتر کف‌پوش مرمری ایاصوفیه با فرش پوشیده شده است. این اتفاق زمانی افتاد که دولت فعلی ترکیه بنا را به مسجد تبدیل کرد.
   • با این حال، یکی از بخش‌های مشهود که پوشیده نشده، امفالیون است، یک تکه مرمر تزئینی به ابعاد 18.5 فوت مربع در کف بنا. این تکه شامل 30 دایره با اندازه‌های مختلف است. توجه کنید که دایره مرکزی چگونه توسط دیگران احاطه شده است که آن را چند رنگ و یک feat هندسی جذاب می‌کند.
   • از آنجا که اسناد تاریخی مربوط به ساخت کلیسا به این تزئین اشاره نمی‌کنند، احتمالاً این یک افزودنی بعدی است. بنابراین، تفسیر و معنی دقیق پشت این کف‌پوش منحصر به فرد به زمان گم شده است.
   • با این حال، بر اساس نوشته‌های آنتونی از نووگورود، یک اسقف روسی در قرن سیزدهم، ممکن است امپراتورهای بیزانسی در این نقطه تاج‌گذاری شده باشند. متأسفانه، ما هرگز نخواهیم دانست، اما می‌توانید به راحتی تصور کنید که در اینجا ایستاده و از آن لذت ببرید.
   •  
   • 
   •  

10. چهار مناره بلند

    • مناره‌ها | معماری | مسجد
    • معماری یک مسجد متمایز است—هم از نظر داخلی و هم خارجی. وقتی برای اولین بار به ایاصوفیه نزدیک می‌شوید، مناره‌ها یکی از واضح‌ترین ویژگی‌هایی هستند که به جز گنبد می‌بینید. مناره‌ها یک افزودنی عثمانی هستند و پس از تبدیل کلیسا به مسجد به بنا اضافه شدند.
    • در مجموع، چهار مناره در ایاصوفیه وجود دارد. این در تضاد با اکثر مساجد است که معمولاً یک مناره دارند که از آن برای اذان گفتن استفاده می‌شود. توجه کنید که هر یک از مناره‌ها ارتفاع متفاوتی دارند؟ یکی از آن‌ها حتی از آجر ساخته شده است! این به این دلیل است که مناره‌ها در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند.
    • سلاطین مختلف ساخت هر مناره را در زمان‌های مختلف سفارش داده‌اند. ما این را می‌دانیم زیرا هر سلطان می‌خواست مطمئن شود که جهان از سهم خود در ایاصوفیه آگاه است و آن را مستند کرده است!
    •  
    • 
    •  

11. نوشته‌های نوردیک باستان

    • نوشته | رون‌ها | تجارت وایکینگ‌ها
    • تاریخ استانبول به عنوان یک شهر طولانی و پیچیده است. این شهر که در تنگه بسفر و در تقاطع قاره‌های اروپا و آسیا قرار دارد، در یک تقاطع فرهنگی و جغرافیایی واقع شده است. این بدان معناست که ایاصوفیه خانه یک نمونه جالب از یک تقاطع فرهنگی است.
    • محققان دو نوشته رونیک نوردیک را بر روی دیوارهای مرمری ایاصوفیه کشف کرده‌اند! این نوشته‌ها به زمانی برمی‌گردد که امپراتوری بیزانس از وایکینگ‌ها به عنوان مزدور استخدام می‌کرد.
    • نوشته‌ای که در تصویر نشان داده شده در طبقه بالا و در گالری جنوبی قرار دارد و کمی سخت پیدا می‌شود. این نوشته بسیار کوچک است اما یک گنجینه برای پیدا کردن و دیدن در ایاصوفیه است! زبان‌شناس نوردیک الیزابتا سواردسترم و دیگران متن را به عنوان «هالفدان این رون‌ها را حک کرده است» ترجمه کردند.
    • حتی در دوران باستان، مردم تمایل داشتند که بنویسند، «من اینجا بودم!» با این حال، لطفاً امروز این کار را نکنید!
    •  
    • 
    •  

نکات مهم

از آنجا که ایاصوفیه یک مکان فعال برای نماز و عبادت است، قبل از بازدید چند نکته را در نظر داشته باشید. اول، توصیه‌هایی برای لباس وجود دارد: برای زنان پوشش سر و شانه‌ها، برای مردان لباس‌های زیر زانو و همچنین باید قبل از ورود به فرش‌های نماز، کفش‌ها را درآورید.

دوم، از بازدید در زمان‌های نماز که مسجد به روی عموم بسته است، خودداری کنید. نمازها در اوایل صبح، ظهر، بعدازظهر و عصر برگزار می‌شوند.